در روزگار قدیم که نه جاده ای بود و نه ماشینی و نه راه ارتباطی دیگری جز پیاده روی ، گروههای چند نفره و یک نفره مختلفی به مناسبتها و فصول مختلف به جیرگوابر رفت و آمد داشتند که مهمترین آنها عبارتند از :
۱- مس قلعی گرها: در یک جا در محل چادر می زندند و یا در حیاط خانه یکی از اهالی چادر زده و شب را در خانه او می ماندند و تمام ظروف مسی را در ازای دریافت اجرت قلع اندود می کردند . معمولا نوع صدایشان هم نوای ” مس قلعی کم می مس ” …
۲- (نمد مالها ) : نمد فرش تمامی خانه های قدیم بود که از پشم گوسفند زده می شد این گروه افراد لمه زن افراد خاصی بودند که هر ساله به جیرگوابر آمده و بر حسب نیاز مدتها در خانه اهالی مانده و مشغول ساخت نمد می شدند. و نوای آمدنشان هم در کوچه ها ” لمه زن می لمه ” ابزار کار آنها هم یک کمان در دوششان بیشتر نبود
۳- خیاط ها و لحاف دوزها : دوخت و دوز لباسها و دوخت لحاف و تشک هر ساله کار خیاط های خاصی بود که به محل امده و ابزار کار آنها یک چرخ خیاطی دستی و اتوی زغالی سنتی بود . معروف ترین خیاط رسول علی نیا ( معوف به اوسو رسول) بود .
۴- ختنه گرها : برای ختنه بچه پسرها فردی که یک کیف دستی همراهش بود و صدای گ ختنه کم می ختنه ” هنوز در گوشمان طنین انداز است و یادش بخیر چقدر از او می ترسیدیم .
۵- پالاندوزها : پالان مخصوص اسب دوزنده خودش را داشت و ترمیم پاره گی آن هم فقط کار پالاندوزهای قدیم بود و بس . معروف ترین پالاندوزی که به سنه کوه می آمد ” جهان بخش” پالاندوز نام داشت .
۶- بقالها : بقالها با اسب و خر وسایل گوناگون مثل سنجاق و سوزن و هر چیزی که فکرش را بکنید از کش تا دکمه و وسایل بازی تا خورد و خوراک مختلف را با خود به محل آورده و بساط کرده و چند روزی می ماندند
۷- چچی ومرغانه خرینها : چه دوره ای بود قدیم الایام و تخم مرغ فراوان مرغانه خرین چند تا لوله داشت و تخم مرغ های بسیاری را خریداری کرده به شهر می برد و …
۸- کولی یا جوگی ها ( خراط ها و آهنگرها ) : جوگی ها هم هر سال مهمان روستای جیرگوابر بودند و چند گروه از آنها در جاها مختلف چادر زده و داس و تبر و واش ورین و هوکا و گراز و …را ساخته و یا “دم وره “(تیز) می کردند به اینها آهنگر می گفتند . اما گروهی دیگر که با چوب فر فره و نون ساز و نمک سو و قلیون چلک و … می ساختند خراط می گفتند .
۹- نوروزخوانها : دم عید که می شد هر ساله سر و کله نوروز خوانها پیدا می شد و آواز دلنشین آنها که می گفتند ” عید بهارون بمو نوروز سلطون بمو” مژده هادین برارا باد بهارون بمو ” و…روح هر آدمی را جلا داده و دلها آماده آمدن بهار می شد و صاحب خانه هم به شدت آز آنها استقبال می کردند .
۱۰-گو و گوسفند خرینها : برای فروش گاو و گوسفند اهالی مشکل خاصی وجود نداشت چراکه افراد خریدار به تعداد زیاد به محل آمده و گاو و گوسفند می خریدند . به اینها ” مال خرین ” هم می گفتند.
۱۱-سادات و خمس بگیرها : در قدیم مردم پس از برداشت محصول و همچنین سالانه حساب مالی سر انگشتی داشته و نسبت به پرداخت خمس مال خویش اقدام می نمودند و بر حسب همین به سادات فامیل و آشنا معمولا پرداخت خمس داشتند اما گاهی دوره گرهای سیدی هم به محل می آمدند هر چند خیلی نمی شد خیلی اعتماد کرد اما هرگز دست خالی نمی رفتند.
۱۲-دراویش و فقرا : در قدیم درویشها با داشتن کشکول و عصا و لباس مخصوص و نوعی اشعار که می خواندند به محل می آمدند قطعه شعر معروف آنان این بود ” به جهانی ندهم عالم درویشی را ” . افراد دوره گرد دیگری هم فقرا و مستمندان بودند هم به صورت انفرادی و گروهی به محل می آمدند مثل قاسم جک و …
۱۳-پاچه بزازها : نوای ” پارچه بزازی پرده ای شلواری پیرهنی …”فروش انواع پارچه های روستا را به عهده داشتند بیشتر پارچه بزازها ترک زبان بودند و با لهجه شیرین ترکی صحبت می کردند و با برخی خانواده ها مراودت داشته و شب در خانه شان می ماندند البته گاهی تک و توک بابلی هم بین شان یاف می شدند که گاهی با خرید اردک و غاز پارچه مبادله می کردند .
۱۴- ابریشم خرینها : ابریشم خرین ها افراد خاصی بودند که معمولا تخم نوغان که به محلی جعبه می گویند می آوردند و در موقع فصل بهار تحویل افراد داده و پس از برداشت پیله کرم ابریشم و تولید نخ ابریشم از پیله آنها را از تولید کننده اش خریداری می کردند . اینها هم بیشتر بابلی بودند مخصوصا ” دار دکاشتی ”
۱۵-ظرف روشها :ظروف مورد نیاز چه برای جهیزیه و چه برای استفاده در خانه را گروهی دوره گرد تامین می کردند که به ظرف فروشها ( ظرف روشها ) معروف بودند . ظروف مسی ، رویی ، ملامین و چینی و …
۱۶-اسب نعل گرها : فروانی اسب در قدیم هم نوعی شغل را برای افراد ایجاد کرده بود که از جمله آن برای نعل کردن اسب هم افراد خاصی به محل می آمدند و هر کس می خواست اسبش را نعل می کردند . گاهی همین افراد اسب یا گاونر و بز را هم را اخته می کردند تا تنها از قدرت کارایی بالایی در کار کردن برخوردار شوند و کمتر شیطنت کنند .
۱۷-بینج خرینها :خرید و فروش شالی و برنج هم شغل برخی افراد از قدیم الایام بوده و هنوز هم هست .به این افراد در محل بینج خرین یا شالی خرین گفته می شود .
۱۸-کهنه خرینها :لوازم کهنه خریدار خاص خودش را داشته و دارد این کار معمولا از جویباریها بر می آید و در این کار خبره و زبانزد هستند .از هرچی که بگی خریدار بوده اند .
۱۹-گل خرینها : خرید و فروش گل گاو زبان و بخصوص گل بنفشه هم افراد زیادی را به سنه کوه می آورد و هر ساله دوره گردهای مختلفی به محل آمده و بر اساس قیمت روز توافقی دسترنج خانمها را خریداری می کنند . این گروه بیشتر ناصحی ها بودند.
۲۰-فرش فروشها : فرش خانه ها را هم فرش فروشها می آوردند .از قالی و قالیچه تا گلیم و جاجیم و … در ازای آن نه چکی بود و نه سفته ای فقط و فقط حرف و سخن بود و اعتماد به صورت نقد و نسیه معامله می کردند . یاد آن دوران و اعتقادها و اعتمادها بخیر …
۲۱-دکتر ها و دندان کشها : مریضی و بیماری جزو داینفک زندگی بشر بوده و هست پزشکان دوره گردی نزدیک یک قرن خود را وقف مردمان منطقه ما کردند و نجات بخش جان بسیاری از مردمان بوده اند.
22-رمالها و دعاگیرها : گروه دیگری از افراد که به محل رفت و آمد داشتند فال بینها و در اصطلاح قدیم غیب گوها بودند . عاگیرها بسیاری هم می آمدند و به مناسبت و نیاز خاصی پاسخگو بودند و برخی مردم هم اعتقاد ویژه ای به آنها داشتند . امروزه ازین گروهها دیگر چندان خبری نیست.
۲۳- سم زنها : این گروهها که در قبل از انقلاب به صورت دولتی و مجانی به محل آمده و تمام خانه ها پشت بامها و آغول حیوانات ( کالم ) را سمپاشی می کردند خدمات به یاد ماندنی برای نسل امروزی بود . ندای ” ام مله سم زن درنه بشکه بزن زن درنه ” یادش بخیر …
منبع:
sanekooh.ir