تلخ است؛ تلخ است که در دوران تلاش و شعاردهی برای حمایت از تولید داخل و فرهنگ‌سازی برای خرید محصول ایرانی، شاهد از بین رفتن تولید داخلی یکی از محصولات پرمزیت کشور یعنی چای باشیم.
به گزارش رانکوه نیوز ، می‌گویند روزی ۸۰ هزار تن تولید چای در کشور داشتیم که کفاف نیاز داخل را هم می‌داد و به واردات احتیاجی نبود، اما حالا تولید ۵۰ هزار تن کاهش یافته و بیش از ۱۰۰ هزار تن هم واردات داریم؛ وارداتی که اگر مدیریت نشده باشد، آتش به جان تولید و ثروت ملی و اقتصاد کشور می‌اندازد. چایکاران کشور سال‌هاست یکی پس از دیگری باغ‌های چای خود را رها می‌کنند و به ویلاسازی یا دیگر فعالیت‌های اقتصادی روی می‌آورند و نیروی کار ایرانی هم پشت هم بیکار و نان‌شان آجر می‌شود.
اینها تلخ نیست؟ کسی چایکاران را می‌بیند؟ واقعا کسی هست که به داد تولید ایرانی و چایکاران ایرانی برسد؟ یا فقط قوانین و بخشنامه‌هایی وضع می‌کنیم که به ضرر چایکاران تمام شود؟!
چند سال پیش تصمیمی گرفته شد تا از چای ایرانی هم مالیات ارزش‌افزوده دریافت شود که با پیگیری‌های فعالان این بخش، مقرر شد معافیت مالیاتی به چای تولید داخل اعمال شود و این موضوع در قانون برنامه ششم توسعه قید شد. اما به تازگی بر اساس ابلاغ گمرک، عرضه و واردات انواع چای از پرداخت عوارض و مالیات ارزش‌افزوده معاف شد. گمرک در بخشنامه‌ای اعلام کرد: عرضه و واردات انواع چای از پرداخت عوارض و مالیات ارزش‌افزوده معاف است. در این بخشنامه که به تمامی گمرکات اجرایی ارسال شد، آمده است: پیرو بخشنامه شماره ۱۱۴۲۰۳۳/۲۶۸مورخ ۱۸ دی ۹۶ به پیوست تصویر نامه شماره ص/۳۴۳۲/۲۶۰ مورخ ۸ بهمن ۹۶ معاون مالیات ارزش‌افزوده سازمان امور مالیاتی کشور ارسال و اعلام می‌دارد که عرضه و واردات انواع چای از تاریخ لازم‌الاجرا شدن قانون برنامه ششم توسعه از پرداخت عوارض و مالیات ارزش‌افزوده معاف است.
این در حالی است که به گفته فعالان صنعت چای کشور و کسانی که سال‌هاست در این بخش تلاش کرده‌اند، مالیات ارزش‌افزوده و عوارض واردات چای قرار نبود حذف شود، چراکه اجحاف در حق چایکاران ایرانی خواهد بود. ضمن اینکه چطور با اینکه چای کشاورزان داخلی روی دست‌شان مانده، واردات داریم؟
درصدی از تعرفه واردات را به بهسازی مزارع بدهیم
رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گیلان هرچند از اظهار نظر در این باره سر بازمی‌زد و می‌گفت اطلاعی ندارم، اما می‌گوید: اینکه نیاز به واردات بالایی در زمینه چای برای کشور داریم، بر کسی پوشیده نیست.
منوچهر صدفی با اشاره به اینکه درحال‌حاضر تعرفه واردات چای ۲۰ درصد است، به «گسترش‌تجارت» گفت: باید از تعرفه واردات درصدی را برای اصلاح و بهسازی مزارع و کارخانه‌های چای در نظر بگیرند؛ یعنی ۲ یا ۳ درصد از ۲۰ درصد تعرفه کنونی را به این موضوع اختصاص دهند که هم تولیدات را کیفی کند و هم به گسترش تولید در کشور منجر شود.
وی ادامه داد: از سوی دیگر اگر واردات آسان‌تر شود، به‌طبع به ضرر تولید داخل است و نباید واردات را مزیت‌دار کنند.
پول کشاورز را بدهید
یک تولیدکننده موفق چای گیلانی که زمانی صادرات خوبی داشت، اما حالا نه و درحال‌حاضر بیش از ۷۰۰ هزار نفر در مجموعه تولیدی او مشغول هستند، به «گسترش‌تجارت» گفت: ۲۰ هزار تن چای در انبارم مانده و آقایان که سبد کالا به کارکنان دولت می‌دهند، از محصولات خارجی است.
یوسف فلاح ابراهیمی، مدیرعامل شرکت تیمن (چای رفاه لاهیجان) برای تولید داخل دلسوزانه و با آه سخن می‌گفت و معتقد بود اگر از چایکاران حمایت شود هم تولید، کیفی خواهد شد و هم توان تامین تمام نیاز داخل را خواهند داشت.
ابراهیمی تصریح کرد: چرا حرف رهبر معظم انقلاب را گوش نمی‌دهیم که می‌گویند با مصرف یک محصول ایرانی، یک ایرانی مشغول کار می‌شود؟ پول کشاورز را باید به موقع داد و به او آموزش بدهیم تا هم کارش را رها نکند و هم تولید کیفی‌تر ارائه دهد.
وی با بیان اینکه ما تولید ۸۰ هزار تنی هم داشتیم، اظهار کرد: با سیاست‌های نادرست به مرور تولید چای در کشور کاهش یافت و چند هزار نفر شاغل هم در این صنعت بیکار شدند که درحال‌حاضر حدود ۶۵ هزار کشاورز در این بخش داریم که سالانه تولید کمتر از ۳۰ هزار تن دارند.
این تولیدکننده و صادرکننده چای افزود: اوضاع داشت خوب می‌شد که سال ۹۳-۹۴ ناگهان ۲۵ هزار تن چای سنواتی را وارد بازار کردند و آسیب دیگری به ما وارد شد. درحال‌حاضر ۱۳۰۰ تن چای در انبار دارم و ۱۰ میلیارد تومان هم به بانک بدهی دارم. چگونه می‌توان کار کرد؟ ضمن اینکه ۷۱۷ هزار نفر نیروی کار دارم. قبلا ۳ – ۴ هزار تن صادرات به روسیه، ترکیه، عراق و… داشتیم که حالا به شدت کاهش یافته و عملا صادراتی نداریم. دولت نباید چای‌های خریداری‌شده را انبار کند و در مقاطعی به بازار وارد کند، آن هم با نرخ پایین که ما را با مشکل روبه‌رو کند.
به گفته ابراهیمی، دیگر چیزی از صنعت چای کشور باقی نمانده و بسیاری از باغ‌های چای رها شده و در آنها ویلاسازی شده است. وقتی چایکاری از ابتدای سال تاکنون پول نگرفته، به‌طبع کارش را رها می‌کند و کار دیگری می‌کند یا اینکه تولید کیفی نخواهد داشت، چون توجیه اقتصادی برایش ندارد.
بخش خصوصی را جدی بگیرید
قاسم رضائیان، یکی دیگر از تولیدکنندگان مطرح کشور که چندین هزار نفر اشتغالزایی داشته است، در این باره می‌گوید: آنچه در برنامه ششم توسعه آمده، فقط معافیت صادرات محصولات خشکبار از پرداخت مالیات ارزش‌افزوده و همچنین تولید داخلی بود و در این قانون حرفی از معافیت مالیاتی واردات محصولات کشاورزی مانند چای نشده که جای سوال و بررسی دارد. ما نیز از نمایندگان و مسئولان خواستیم بحث را پیگیری کنند، اما هنوز نتیجه‌ای نداده است.
مدیرعامل شرکت چای نوبر املش در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» تصریح کرد: حذف مالیات ارزش‌افزوده واردات چای، خلاف مصلحت نظام و اقتصاد مقاومتی ابلاغیه رهبر معظم انقلاب، تولید داخل و اشتغال و اجحاف به تولید داخلی است. ما اعتراض کردیم و نمایندگان مجلس هم در حال پیگیری موضوع هستند.
وی ادامه داد: سال ۸۷-۸۸ موضوع ارزش‌افزوده به صورت کارشناسی‌نشده و شاید هم مغرضانه در چای داخلی اعمال شد، اما بعد از چند سال اصلاح شد؛ امسال ما در جلسه‌ای در سازمان برنامه و بودجه با حضور رئیس این سازمان، وزیر اقتصاد، رئیس کمیسیون اقتصادی و نماینده رشت و دیگر نماینده‌ها پیگیر شدیم و در نهایت هم پذیرفتند مالیات ارزش‌افزوده از چای داخلی برداشته شود.
رضائیان تصریح کرد: تولیدکنندگان داشتند امیدوار می‌شدند، اما گمرک بخشنامه‌ای ابلاغ کرد که ارزش‌افزوده واردات را حذف کردند. یا آن زمان تصمیم غیرکارشناسی گرفتند یا امروز؛ اگر قبلا اشتباه تصمیم گرفته بودند، پس خسارت این چند سال را چرا باید یک تولیدکننده بدهد؟ این همان پرسش‌هایی است که انگیزه تولید را می‌گیرد و در نهایت به ثروت ملی ضربه می‌زند. به جای اینکه به تولید و صادرات ایران کمک کنند، بیشتر مشکل‌آفرینی می‌کنند.
به گفته نایب‌رئیس انجمن صنفی کارخانجات چای شمال، بیشتر کارخانه‌ها درگیر مشکلات مختلف هستند که با آنچه در اقتصاد مقاومتی آمده، تناقض دارد. رهبر معظم انقلاب فرمودند باید تولید حفظ شود، اما اینگونه عمل نمی‌شود. حدود ۶۵ هزار خانوار کشاورز تک‌محصول چای در ایران و ۳۴ هزار باغ چای و ۲۱۵ واحد تولیدی داریم که هر سال ۲۰-۳۰ واحد از رده تولید خارج می‌شوند، چون درحال‌حاضر با توجه به این بی‌توجهی و عملکرد نادرست و بخشنامه‌های غیرکارشناسانه باغ‌های چای را رها می‌کنند، چون برای کشاورز توجیه ندارد.
وی با اشاره به اینکه هر نهادی، جزیره‌ای عمل می‌کند و بدون دیدگاه و نظر بخش خصوصی و کارخانه‌دارها تصمیم می‌گیرد، گفت: سیستم دولتی باید اصلاح شود و بخش خصوصی را جدی بگیرد و به این بخش احترام بگذارد؛ این بخش خصوصی است که در بدترین و بهترین شرایط کار و تلاش می‌کند. این کارآفرین در صنعت چای معتقد است: تولید هر یک تن چای ۱۲ نفر اشتغالزایی دارد. ما روزی ۷۰-۸۰ هزار تن هم تولید داشتیم، اما الان ۳۰ – ۳۵ هزار تن تولید داریم؛ خودتان حساب کنید چه میزان افراد بیکار شدند؟ من خودم روزی ۱۲۰۰ تن تولید داشتم، اما امروز تولید من به زیر ۵۰۰ تن رسیده است.
رضائیان با اشاره به اینکه آمار دقیق و درستی از نیاز چای داخل وجود ندارد و به‌تبع برنامه‌ای نداریم، اظهار کرد: مصرف کشور بالای ۱۰۰ هزار تن است و ما می‌توانیم تمام نیاز داخل را با توان داخلی تامین کنیم. روزی ۷۰ هزار تن تولید داشتیم که اگر به درستی حمایت می‌شد، به ۱۰۰ هزار تن هم می‌رسیدیم. زمانی پدران ما از غرب مازندران جنگل‌ها را آباد کردند و به باغ چای تبدیل کردند و ۳۴ هزار هکتار زمین ایجاد کردند، اما از این مزیت استفاده لازم را نبردیم.
چای چایکاران روی دست‌شان مانده، اما واردات انجام می‌شود
عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس نیز در این باره معتقد است: متاسفانه در بخش‌هایی که ظرفیت تولید در داخل کشور وجود دارد، واردات چندین برابر انجام می‌شود و این امر به استقلال و خودکفایی تولید داخل ضربه می‌زند و باعث می‌شود بخش اشتغال و خودکفایی تعطیل شود.
علی وقفچی به ایسنا گفت: نمی‌دانم چه سیاست‌هایی پشت پرده تولید کشور به‌ویژه در بخش کشاورزی وجود دارد و اکنون نیز یکی از دلایل استیضاح وزیر، شفاف نبودن مسائل است. امروز چای چایکاران روی دست‌شان مانده و متاسفانه واردات انجام می‌شود. ما در کشور ظرفیت بالایی برای تولید چای داریم. ما باید قطب صادرات چای باشیم، چراکه در خیلی از دامنه‌های شمال کشور بدون کوچکترین آبیاری این محصول رشد می‌کند، اما متاسفانه با بی‌رحمی تمام شاهد واردات این محصول هستیم. در سایر محصولات تولیدی نیز این امر دیده می‌شود. به عنوان مثال در صنعت نیز در بخش کشاورزی این امر قابل رویت است.
وی ادامه داد: برای حل این مشکل همت ۳ قوه لازم است که متاسفانه این همت ضعیف است. قوه قضاییه به دلیل قاطعیت نداشتن در برخورد، ضعیف عمل می‌کند و مجلس نیز نظارت کافی بر این مسئله ندارد. متاسفانه امروز به جای حمایت از تولیدکنندگان واقعی، از واردکنندگان غیرواقعی حمایت می‌کنیم. ما به واردات نیازمندیم. هر کشوری به واردات نیاز دارد، اما اینکه چه محصولی را وارد کنیم، مهم است. ما متاسفانه محصولاتی را وارد می‌کنیم که ظرفیت تولید آنها در داخل وجود دارد. وی افزود: این امر با اقتصاد مقاومتی در تضاد است. من برداشتم این است که ما با این کار خودمان را به هلاکت می‌رسانیم.
به مطالبات کشاورزان رسیدگی کنیم
عضو دیگر کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس معتقد است: واردات، سمی برای تولیدات داخلی به شمار می‌رود. سیدراضی نوری در گفت‌وگو با ایسنا درباره معاف شدن واردات انواع چای از پرداخت عوارض، تصریح کرد: ما بهترین چای را در داخل کشور داریم و باید کیفیت آن را بالا ببریم و بسته‌بندی‌های خود را بهتر کنیم. ما باید از کشاورزان حمایت کنیم. مسئله واردات چای باید مدیریت شود و در نهایت در جایی قطع شود. با نگرفتن تعرفه و یا کاهش آن، در حق تولیدکنندگان داخلی ظلم می‌شود.
وی با اشاره به در تضاد بودن این امر با اقتصاد مقاومتی، ادامه داد: کاهش تعرفه‌ها یا به صفر رساندن آنها صددرصد با اقتصاد مقاومتی در تضاد است. اقتصاد مقاومتی بر پایه اشتغالزایی و تکیه بر تولید داخل استوار است. ما باید از کشاورزان حمایت کنیم تا بتوانند اشتغال خود را حفظ کنند و به تولید ادامه دهند. ما باید به مطالبات کشاورزان رسیدگی کنیم. نماینده مردم شوش در مجلس، گفت: زمانی که از تولید حمایت نشود، کشاورزان انگیزه خود را از دست می‌دهند و سرمایه‌گذاری در این بخش نیز کاهش می‌یابد. کشاورزان نیز باید به کیفیت محصولات توجه داشته باشند تا بتوانند عرضه خوبی در بازار داشته باشند. کشاورزان باید ببینند که انتظار مصرف‌کنندگان چیست و در این راستا حرکت کنند. مجلس نیز در این زمینه در کمیسیون کشاورزی چندین جلسه برگزار کرده و اکنون نیز هر حمایتی نیاز باشد، از تولیدکنندگان و کشاورزان داخلی انجام خواهد داد.
در آخر اینکه…
فرض کنیم میانگین واردات چای به کشور ۱۰۰ هزار تن است که رقم کمی نخواهد بود و به ازای هر تن ۵ دلار ارز از کشور خارج می‌شود؛ حالا اگر ۹ درصد این میزان به عنوان مالیات ارزش‌افزوده معاف از پرداخت باشد، می‌شود چه رقمی؟ رقمی که مزیتی برای واردات است.
این در حالی است که با توجه به اینکه پول کشاورزان را نداده‌اند و به گفته مسئولان بودجه‌ای نیست که بدهند، آیا بهتر نبود برای حمایت از تولید این ۹ درصدی که به واردات یارانه دادند را از سود بانکی کم می‌کردند تا بتوان وام راحت‌تری گرفت و آن را به حساب صندوق حمایت از چایکاران پرداخت کرد تا پول کشاورزان هم به‌موقع پرداخت شود و در این صورت هم کشاورز و هم کارخانه‌دار راضی باشند؟ یا اینکه بهتر نیست درصدی از تعرفه واردات را به موضوع آموزش چایکاران و بهسازی مزارع اختصاص دهند تا شاهد نابودی صنعت چای کشور نباشیم؟ مسئولان عزیر و محترم! کمی فکر و اندیشه لطفا.
منبع: گسترش تجارت