تب فوتبال در ایران کم کم در حال اوج گرفتن است. حتی اگر حضور هواداران در ورزشگاه‌ها کمرنگ شده باشد، حتی اگر دیگر غیرت به پیراهن در فوتبال ما رنگ باخته باشد، حتی اگر قراردادهای سرسام آور و مقایسه آن با درآمد خودمان ما را مایوس کند و… چاره‌ای نیست و گوشه‌ای از ذهن بسیاری از ما ایرانیان همواره درگیر فوتبال است. شاید آبی و قرمز برای دسته‌ای از بازیکنان به اصلاح «پولکی» تفاوتی نداشته باشد اما همچنان در کوچه و بازار کری‌خواندن‌ها جریان دارد.
سرویس ورزشی صبح رانکوه: از انزلی در شمال تا اهواز در جنوب ایران همگی در زیر یک پرچم با علاقه‌هایی متفاوت با عشق به فوتبال تنور آن را داغ نگه می‌دارند. اما بر خلاف این علاقه‌های رنگارنگ به نظر می‌رسد علاقه چندانی برای ساماندهی وضعیت فوتبال کشورمان وجود ندارد و اوج بی‌برنامگی در فوتبال ایران در آستانه شروع لیگ پانزدهم با وضعیت اسفناک بسیاری از تیم‌های لیگ برتری نمایان است.
به یاد فوتبال، به یاد جذابیت‌های روبه کاهشش، به یاد دربی‌های پرحاشیه، به یاد اشک‌ها و لبخندها، به یاد رفتگان و به یاد نوظهوران، به یاد اوج گرفتگان و به یاد فراموش شدگان و … لحظه‌ای چشمانمان را ببندیم و مروری کنیم بر خاطرات. این روزها در آستانه آغاز پانزدهمین دوره لیگ برتر هستیم. لیگی که با شروع دهه 80 ظهور کرد و شروعی بود بر یدک کشیدن نام حرفه‌ای در فوتبال ایران و صدالبته شروعی بر نگاهی عمیق‌تر به بی‌برنامگی‌ها و مشکلات موجود در مسیر فوتبال کشورمان.
داغ شدن تنور رقابت
آنچه در 14 دوره گذشته لیگ برتر بیش‌از هرچیزی خودنمایی می‌کرد پشتوانه گرم تیم‌های صنعتی بود. جایی که پول روز به روز از عشق به سرخابی‌ها در قلب بازیکنان کاست و همین شد که دیگر نه تنها استقلال و پرسپولیس بلکه دیگر تیم‌ها نیز با تکیه بر پشتوانه‌های خود رقابت را سخت‌تر کردند و نتیجه آن تنها کسب یک عنوان قهرمانی لیگ توسط سرخپوشان تهرانی در 10 سال اخیر بود.
البته آبی‌های پایتخت به واسطه ثبات در مدیریت و کادر فنی شرایطی بهتر از رقیب سنتی خود را پس از حرفه‌ای شدن لیگ تجربه کردند. در هر حال با قهرمانی جنجالی زردپوشان اصفهان در دقایق پایانی لیگ چهاردهم داستان فصل گذشته لیگ برتر نیز به پایان رسید و صفحه‌ای جدید در دفتر فوتبال ایران باز شد. صفحه‌ای که قرار است در آن به وصف پانزدهمین دوره لیگ نه‌چندان حرفه‌ای و البته پرهزینه ایران پرداخته شود.
حواشی لیگ پانزدهم
پیشواز لیگ پانزدهم اما تا کنون با حاشیه‌های بسیاری همراه بوده است. از روشن نشدن تکلیف پنج تیم در سه هفته مانده به آغاز لیگ تا حضور دو تیم لیگ برتری برای یک سهمیه در قرعه‌کشی لیگ برتر حرفه‌ای ایران!
ضعف مدیریتی در بدنه فوتبال
در هر حال آنچه که در نگاه اول عامل بسیاری از این مشکلات شناخته می‌شود بحث مدیریتی است. برای روشن‌تر شدن موضوع با یکی از مدیران ورزشی باتجربه کشورمان همکلام می‌شویم.
کاظم اولیایی در گفت و گو با گزارشگر کیهان در این خصوص می‌گوید: «ما در شرایط فعلی در یک بی‌نظمی به سر می‌بریم. هسته اصلی و مرکزی در ورزش باشگاه‌ها هستند که ما هنوز به این موضوع نرسیده‌ایم و این مسئله تاثیر خود را می‌گذارد. بی‌توجهی به اصول ورزش در کشور و فوتبال ما موجب بی‌نظمی در زیرساخت‌ها شده است و این در حالی است که در همه جهان هسته‌های اصلی ورزش در باشگاه‌ها شکل می‌گیرد.»
وی ادامه می‌دهد: «ما در ورزش حرفه‌ای کشورمان در یک حالت بی‌وزنی قرار داریم و ممکن است هر اتفاقی بیفتد و همانطور که مشاهده می‌کنیم وضعیت ما روز‌به روز در ورزش در حال وخیم‌تر شدن است و ملاک تشخیص این عملکرد نیز استقبال مردم است زیرا ملاک ارزش ورزش قهرمانی حضور مردم است و ما می‌بینیم که در سال‌های گذشته در حال از دست دادن تماشاچیان در ورزش و به خصوص در فوتبال هستیم.»
درآمدزایی، محورحرفه‌ای‌گری
مدیر ورزشی کشورمان عنوان می‌کند: «وضعیت بسیاری از تیم‌های لیگ برتری ما فقط در حد گذران روزها روشن شده است و نمی‌توان آینده روشنی برای این تیم‌ها قائل شد. متاسفانه ما ادعای حرفه‌ای گری می‌کنیم اما سال به سال درآمدهایمان کمتر و هزینه‌های دولتی بیشتر می‌شود. محور حرفه‌ای گری درآمدزایی است که ما در این موضوع بلعکس حرکت می‌کنیم.»
وی تصریح می‌کند: «باید هرچه زودتر برای مشکلات موجود تدبیری بیندیشیم و اولین تدبیر ایجاد تعریفی برای باشگاه‌ها است زیرا ما هنوز متاسفانه تعریفی برای باشگاه داری نداریم و الآن اگر یک نفر بخواهد باشگاه داری کند نمی‌داند باید چه کاری انجام دهد. ما در تشکیل باشگاه‌های قوی به صورت عکس عمل کرده‌ایم و قاعده، قانون و اساسنامه‌ای برای باشگاه‌ها تعریف نشده است.»
مدیرعامل سابق باشگاه‌های استقلال و پاس همدان بیان می‌کند: «در بحث خصوصی‌سازی تیم‌ها نیز هم دولت و هم مجلس هر دو مشکل داشتند. از یک سو کار در مجلس به صورت مطالعه نشده و غیرکارشناسی پیش می‌رفت و از سوی دیگر نیز دولت در اجرا بسیار ناشیانه و بد عمل کرد و شرایطی را به وجود آورد که باعث دلخوری هواداران شد.»
نیاز به تعریف باشگاه داری
اولیایی خاطرنشان می‌کند: «تا ما تعریف درستی از باشگاه‌داری‌حرفه‌ای نداشته باشیم و سه مرحله آزادسازی، تجاری‌سازی و خصوصی‌سازی را انجام ندهیم این شعارهایی که می‌دهیم تنها مردم را دلسرد می‌کند.»
بیژن ذوالفقارنسب کارشناس فوتبال کشورمان در گفت و گو با گزارشگر کیهان در این خصوص می‌گوید: «در زمان فعلی اکثر تیم‌ها نسبت به سال گذشته عقب‌تر هستند و جابجایی‌های زیادی در تیم‌ها اتفاق افتاده است.»
وی می‌افزاید:« فوتبال ما وابسته به بودجه دولتی است و از طرفی دولت خود مشکلات مالی زیادی دارد در نتیجه باشگاه‌ها در شرایط فعلی با مشکلات مادی عدیده‌ای روبرو هستند و علاوه بر عمل نکردن به تعهدات قبلی تعهدات جدیدی نیز ایجاد می‌کنند. به اعتقاد من مدیریت در فوتبال ایران مدیریت هزینه‌ای است و هزینه‌های تیم‌ها نیز سرسام آور است.»
برای آشکارتر شدن بی‌تدبیری‌های برخی مدیران فوتبالی ایران بهتر است اشاره‌ای به آخرین آمار فدراسیون فوتبال در خصوص بدهی‌های تیم‌های فوتبال ایران داشته باشیم.
بدهی‌های نجومی باشگاه ها
13باشگاه حاضر در لیگ برتر به 205 نفر بدهکار هستند و باید در مجموع مبلغ 197/443/610/312 ریال پرداخت کنند. البته این وضعیت صرفا محدود به تیم‌های لیگ برتری نمی‌شود و براساس گزارش ارائه شده توسط فدراسیون فوتبال هشت باشگاه در لیگ دسته اول نیز به 166 نفر بدهکار هستند و باید مبلغ 162/681/884/78 ریال بپردازند.
در رقابت‌های لیگ دسته دوم، 170 نفر از 16 باشگاه طلبکار بوده و مبلغ 94/803/239/800 ریال از سوی کمیته انضباطی اعلام شده که باشگاه‌های مربوطه باید این ارقام را بپردازند و البته این بدهی‌ها حتی به لیگ دسته یک و دسته دو نیز محدود نمی‌شود و باشگاه‌های لیگ دسته سه و لیگ بانوان نیز کوله باری از بدهی‌ها را با خود حمل می‌کنند.
کمیته انضباطی در فکر برخورد با بدهکاران
اسماعیل حسن زاده رئیس کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال در خصوص وضعیت این بدهی‌ها می‌گوید: «امسال بسیار امیدوار هستیم تا اتفاقات جدیدی در این خصوص رخ دهد و در این زمینه برنامه‌های مدونی را تدوین کرده‌ایم. پس از نشست‌های مختلفی که با مسئولین فدراسیون برگزار شد قرار است تا از این پس اجازه فعالیت به باشگاه‌ها و تیم‌های بدهکار داده نشود. قرار است تا اسامی تیم‌ها و باشگاه‌های بدهکار را در اختیار دبیرکل فدراسیون قرار دهیم تا با ارسال نامه‌ای به باشگاه‌های بدهکار از فعالیتشان در فصل جدید جلوگیری کنیم.»
اما با کمی فاصله گرفتن از دلایل ایجاد این شرایط نه چندان مناسب به شرایط این روزهای فوتبال ایران می‌رسیم. جایی که بسیاری از تیم‌های لیگ برتری با وضعیتی نامناسب پا به مرحله آماده‌سازی برای فصل آینده گذاشتند. همانقدر که در برخی تیم‌ها علاقه‌ای به سرعت بخشیدن به بهبود وضعیت این تیم‌ها وجود نداشت عقربه‌های ساعت هم علاقه‌ای به ایستادن نداشت و موازی با روند نامناسب تیم‌ها زمان هم از دست می‌رفت و البته هنوز برای برخی تیم‌ها در حال از دست رفتن است.
روند آماده‌سازی نامناسب تیم‌ها
یکی از اصلی‌ترین مسائل برای تیم‌ها موضوع بدنسازی و طی کردن روند آماده‌سازی برای فصل جدید است. امیر حاج قاسم مربی بدنساز سابق تیم فوتبال استقلال تهران و تیم ملی امید کشورمان در پاسخ به گزارشگر کیهان در خصوص روند آماده‌سازی تیم‌های لیگ برتری می‌گوید: «متاسفانه فاصله بین خاتمه لیگ گذشته و شروع لیگ جدید بسیار کم است و خیلی از تیم‌ها پنج هفته تا شروع لیگ باقی مانده به آغاز لیگ دوران آماده‌سازی خود را شروع کردند در حالی که مدت زمان مورد نیاز برای آماده‌سازی تیم‌ها شش تا هشت هفته است.»
وی ادامه می‌دهد: «کمترین زمان برای آماده‌سازی یک تیم لیگ برتری در ایران شش هفته و بهترین حالت آن نیز هشت هفته است. ما در روند آماده‌سازی تیم‌ها چند فاز مختلف داریم که شامل فاز عمومی، فاز اختصاصی، فاز قبل از مسابقه، فاز کاهش فشار و در نهایت ورود به مسابقات است و طی شدن این مراحل نیازمند مدت زمان کافی خود است. باید امیدوار بود که تا شروع لیگ جدید فاصله بیشتری بیفتد تا از آسیب دیدگی بازیکنان جلوگیری شود. البته در این روند مربیان بدنساز نیز باید خیلی روی تمرینات دقت کنند تا از آسیب دیدن بازیکنان جلوگیری شود.»
حاج قاسم تصریح می‌کند: «البته ورزشکارانی که در سطح اول دنیا بازی می‌کنند آنقدر مراقب خودشان هستند که وقتی که وارد بدنسازی می‌شوند به خودی خود فاز عمومی را پشت سر گذاشته‌اند و به راحتی وارد فاز اختصاصی می‌شوند و به همین دلیل نیز در هیچ یک از کشورهای سطح اول فوتبال جهان بدنسازی شش تا هشت هفته‌ای وجود ندارد و در این کشورها این دوران نهایتا چهار تا شش هفته است.»
مربی بدنساز سابق تیم استقلال می‌افزاید: «در ایران فقط اسم لیگ ما حرفه‌ای است زیرا در لیگ حرفه‌ای بازیکن باید از ساعت هشت صبح تا شش بعد از ظهر در باشگاه باشد در حالی که ما در ایران نهایتا چهار ساعت بازیکن را در اختیار داریم و از هیچ یک از اطلاعات تغذیه‌ای و استراحت بازیکنان اطلاعی نداریم. اگر بازیکنی مثل نکونام همواره آمادگی مناسبی دارد یا فرهاد مجیدی با وجود خداحافظی از میادین همچنان تواناتر از بسیاری از بازیکنان فعلی ماست دلیل این موضوع به نوع زندگی، تغذیه و استراحت این بازیکنان برمی‌گردد زیرا این بازیکنان به شکلی حرفه‌ای با بدن خود رفتار می‌کنند.»
خوشبختی لیگ با محدود کردن پیرمردها
در کنار موضوع آماده‌سازی تیم‌ها بی‌شک فاکتورهای بسیار دیگری نیز برای ایجاد ساختاری مناسب در باشگاه‌های فوتبال ایران و پیرو آن بیرون آمدن لیگی باکیفیت مورد نیاز است. یکی از از این فاکتورها تزریق خون تازه به رگ‌های فوتبال ایران است و البته در کنار ناکامی‌های بسیار فوتبال ایران، تعداد انگشت شماری تصمیم بجا و مناسب نیز اتخاذ شد که یکی از آنها کاهش تعداد حق استفاده از بازیکنان لیگ برتری بود. عاملی که باعث شد پس از چند سال دست‌کم به اجبار دقایق بیشتری به بازیکنان جوان و کم‌هزینه‌تر میدان داده شود. ذوالفقارنسب در ادامه صحبت‌هایش در پاسخ به سوال گزارشگر کیهان در خصوص نتیجه محدود کردن تیم‌های لیگ برتری در استفاده از بازیکنان بزرگسال می‌گوید: «این موضوع تدبیری بود که سازمان لیگ در سال گذشته در نظر گرفت و اثراث مثبتی را نیز از خود بر جای گذاشت و به نظر می‌رسد این اثرات مثبت در فصل آتی نیز قابل مشاهده باشد.»
عملکرد مربیان خارجی با تجربه
و جوان‌های داخلی با انگیزه
ذوالفقارنسب همچنین در خصوص عملکرد مربیان خارجی در کشورمان می‌گوید: «اسکوچیچ در سال‌های اخیر چه در ملوان چه در فولاد عملکرد خوبی از خود برجای گذاشته است. هنوز تجربه زیادی در خصوص عملکرد برانکو در عرصه باشگاهی نداریم و در نهایت عملکرد تونی در تراکتورسازی رضایت بخش نبوده است.»
وی در پایان خاطرنشان می‌کند: «مربیان جوان داخلی در سال‌های اخیر عملکرد مثبتی از خود برجای گذاشته‌اند و باید مدیران اعتماد بیشتری به این مربیان جوان نشان دهند.»/ کیهان
