ولی در نگاه اول باید پیرامون موضوعات و سئوالات ذیل مطالبی بیان کنیم تا ببینیم که؛
مسئولیت اجتماعی چیست ؟
چرا باید مسئولیت پذیر باشیم؟
نشانه های مسئولیت پذیری چیست؟
اعتیاد به مواد مخدر چه تاثیری بر روند مسئولیت پذیری در جامعه دارد ؟
در تعریف مسئولیت‌پذیری (Responsibility) آمده است که مسئولیت‌پذیری به عنوان تعهدی درونی از سوی فرد برای انجام مطلوب تمامی فعالیت‌هایی است که به وی سپرده شده است.
حال در نگاه اول باید اشاره کنیم که مسئولیت پذیری فقط در قبال مسئولیت های رسمی و سازمانی نیست بلکه بیشترین تاکید بر انجام مطلوب فعالیت ها و ایفای نقش بعنوان یک عنصر اجتماعی و عضوی از جامعه ( از نهاد خانواده تا سطوح بالاتر ) مدنظر می باشد یعنی اینکه هر فرد در محیط های اجتماعی باید پایبند وظایف خود باشد بعنوان مثال فردی مسئولیت پدر خانواده، مادر یا عضو یک گروه اجتماعی و یا در هر محیط اجتماعی باید به عنوان فردی مسئولیت‌پذیر باشد
حال در پاسخ به این سئوال که چرا باید مسئولیت پذیر باشیم؟
در پاسخ این سئوال می توان اشاره کرد که وقتی در بطن جامعه ای قرار می گیریم در جامعه دیگران به گونه ای بر روی ما حساب خواهند کرد و به بیان ساده‌تر دیگران بیش‌تر به ما اعتماد می‌کنند که این اعتماد از طرفی بار مسئولیت بر دوش ما گذاشته و از طرفی هم این اعتماد سبب کسب موفقیت‌های بسیاری در زمینه‌های کاری و فردی خواهد شد. بنابراین وقتی مسئولیت‌پذیرتر باشیم،دیگران به ما اعتماد می کنند و باعث ایجاد حس رضایت فردی، انرژی درونی ما خواهد شد و این انرژی بر افکار، احساسات و عملکرد فرد تاثیرگذار بوده و رفتار او را می سازد.
بی شک مسئولیت‌پذیری یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های هر فرد و یکی از ویژگی‌های مطلوب انسان خوب است و تاثیر بسیار زیادی در نوع نگرش دیگران نسبت به شخصیت و عملکرد فرد دارد
از آنجایی که مسئولیت‌پذیری باعث اعتماد، اقتدار، قدرت و پیشرفت در زندگی اجتماعی می‌شود و عدم مسئولیت‌پذیری، فرد را در معرض مواخذه و بازخواست و سرزنش از جانب دیگران می گردد و قدرت و نفوذ افراد را از بین می‌برد
پس وقتی فردی مسئولیت‌پذیر نباشد تأثیر منفی بر زندگی او میگذارد. افرادی که مسئولیت‌پذیر نباشند در روابط خود دچار مشکل می‌شوند و در نهایت احترام و اعتماد کسانی را که دوست دارند، از دست می‌دهند
اما در اینجا با نگاه اجمالی پیرامون یکی از عوامل تنزل مسئولیت پذیری یعنی پیامدهای اجتماعی سوء مصرف مواد مخدر می پردازیم و عدم احساس مسئولیت اجتماعی را بعنوان یکی از پیامدهای روانی- اجتماعی سوء مصرف مواد مخدر را بررسی می کنیم
یقینا کسانی که اهل مطالعه هستند می دانند که پیامدهای روانی- اجتماعی شیوع مصرف مواد مخدر می توان به سطحی و تصنعی شدن روابط اجتماعی و دوری از پیوندهای مستحکم عاطفی، گسترش جرم و جنایت، محروم شدن نسل آینده از تربیت صحیح و ایجاد مشاغل کاذب و عدم مسئولیت پذیری و ….اشاره کرد
چون برابر نظریات و یافته های علمی بر هم خوردن تعادل روانی،ضعف اراده ، عدم توجه به اصول و هنجارها و مقررات جامعه،عدم احساس مسئولیت پذیری، ایجاد خشونت، احساس بیقراری،عصیانگری، اضطراب و احساس بی انگیزه گی ، بی کفایتی و تنهایی…از اثرات روانی-اجتماعی مصرف مواد مخدر است که این اثرات و عوارض مصرف مواد مخدر در حوزه مسئولیت‌پذیری افراد حتی در حوزه خانواده نیز فراگیر می شود که به صورت رفتار و کنش های منفی در جامعه بروز می کند.بنابراین عدم احساس مسئولیت پذیری در حوزه خانواده ؛ آشفتگی و نابسامانی خانوادگی، عدم تربیت صحیح فرزندان، خشونت های خانگی، حاکم شدن روابط ناسالم خانوادگی و گسترش طلاق و کاهش آمار ازدواج و….را در جامعه به دنبال دارد که به مرور زمان اثرات آن در سطح فرهنگ جامعه و لایه های اجتماعی ملموس می شود که همه اینها بازتاب و نتیجه منفی در جامعه خواهد داشت که بررسی آنها در این مجال نمی گنجد
همچنین اگر با نگاهی ظریف به اثرات مصرف مواد و تاثیر آن بر مسئولیت‌پذیری بپردازیم به راحت می بینیم که انسان دارای اعتیاد حتی در بیش‌تر حوزه های شخصی هم احساس مسئولیت نمی کند مثلا احساس مسئولیت در قبال نظم، آراستگی ظاهری، رسیدگی به وضعیت ظاهری، برنامه های علمی ،ورزشی و تفریحی خود و…..که هریک از اینها در جای خود حرف و بحث زیادی دارد.
پس در یک جمع بندی می توان بیان کرد که
عدم احساس مسئولیت اجتماعی یا عدم مسئولیت‌پذیری بعنوان یکی اژ پیامدهای سوء مصرف مواد مخدر تاثیر عمیقی در زندگی فردی و اجتماعی دارد.بنابراین پیشگیری از اعتیاد یکی از الزامات جامعه سالم است همچنین ارتقای مهارت های اجتماعی بویژه حس مسئولیت پذیری ی در افراد جامعه از ضروریات زندگی جهت نجات جامعه از آسیب های اجتماعی است تا شاهد پیشرفت و توسعه همه جانبه جامعه باشیم
نویسنده؛ باقر رجبی ویسرودی ، نویسنده و پژوهشگر اجتماعی اول شهریور 1404
