به گفته ولی جهانی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان، تاکنون چهار هزار و ۲۲۲ خانه‌مسافر غیرمجاز در استان شناسایی شده‌اند. این آمار سنگین، در شرایطی که فصل سفر تازه آغاز شده، هشداری جدی برای امنیت و کیفیت گردشگری گیلان به شمار می‌رود.
فومن رکورددار و املش کم‌نصیب
در بین شهرستان‌های گیلان، فومن بیشترین تعداد خانه‌مسافر غیرمجاز را به خود اختصاص داده؛ شهرستانی با ظرفیت‌های بالای طبیعت‌گردی که نبود نظارت کافی و تقاضای بالای سفر، زمینه رشد این اقامتگاه‌ها را فراهم کرده است. در مقابل، املش با کمترین تعداد واحدهای غیرمجاز، در قعر جدول قرار دارد؛ هرچند این اختلاف بیشتر از آنکه نشانه موفقیت نظارتی باشد، بازتاب تفاوت میزان سفرپذیری و حضور گردشگران در این مناطق است.
مجوز گرفتن آسان شده اما هنوز کافی نیست
ولی جهانی با اشاره به تسهیل روند صدور مجوز گفته است: «با واگذاری فرآیند صدور مجوز به اداره‌کل، مراحل قانونی شدن خانه‌مسافرها بسیار ساده‌تر شده است.» با این وجود، تا کنون فقط ۲ هزار و ۷۳۴ خانه‌مسافر دارای مجوز در گیلان به ثبت رسیده‌اند، در حالی که جمعیت واحدهای غیرمجاز همچنان غالب است.
بسیاری از مالکان، به‌ویژه در مناطق روستایی، همچنان با فرایندهای قانونی ناآشنا هستند یا تصور می‌کنند ورود به چرخه رسمی مساوی با پرداخت مالیات سنگین و دردسرهای اداری است؛ تصورات نادرستی که باید با آموزش و اطلاع‌رسانی گسترده اصلاح شود.
هجوم تیرماهی گردشگران؛ اقامتگاه‌ها زیر فشار
در روزهای ابتدایی تیرماه، ورود گردشگران به گیلان جهش محسوسی داشته و طبق اعلام مسئولان، میانگین روزانه بیش از ۳۵۰ هزار نفر وارد استان شده‌اند. این آمار، منجر به ثبت میلیون‌ها نفر-شب اقامت شده و در عمل، بسیاری از مسافران را به سمت خانه‌مسافرهای فاقد مجوز سوق داده است.
مسیرهای پرتردد همچنان آزادراه قزوین – رشت و محور رامسر – چابکسر هستند و تمرکز گردشگر عمدتاً در شهرهای ساحلی و ییلاقی قرار دارد؛ مناطقی که تراکم خانه‌مسافرها بالاست اما مجوزهای صادرشده همچنان پایین‌تر از نیاز واقعی است.
ظرفیت رسمی گیلان فرصت مغفول
استان گیلان دارای ۳ هزار و ۶۲۵ واحد اقامتی مجاز شامل هتل، خانه‌مسافر، اقامتگاه بوم‌گردی، اردوگاه، اسکله گردشگری و… است. همچنین ۹۶ دفتر خدمات مسافرتی و بیش از ۱۸ هزار نفر شاغل مستقیم در حوزه گردشگری مشغول به کار هستند. اما هنوز هم بخش قابل‌توجهی از بازار اقامت گیلان خارج از نظارت قانونی اداره می‌شود و همین موضوع، گردشگری را در برابر بی‌نظمی، ناامنی و تجربه منفی آسیب‌پذیر کرده است.
زنگ خطر برای اعتماد عمومی به گردشگری
ولی جهانی در اظهارات خود تأکید کرده است که گر مسافران به مجاز بودن محل اقامت دقت نکنند، احتمال بروز گردشگری ناامن بالا می‌رود. این موضوع هم برای خود مسافر خطرآفرین است، هم اعتبار گردشگری استان را زیر سؤال می‌برد.
در واقع، خانه‌مسافرهای بدون مجوز، با نبود بیمه، تضمین خدمات، ثبت‌نام رسمی و نظام قیمت‌گذاری مشخص، می‌توانند مشکلات متعددی از جمله سرقت، حادثه، فریب مالی و… را به دنبال داشته باشند؛ اتفاقاتی که بازتاب منفی آن به کل صنعت گردشگری استان بازمی‌گردد.
راهکارهایی برای نجات گردشگری گیلان
کارشناسان معتقدند راه ساماندهی این واحدها تنها از مسیر برخوردهای قهری نمی‌گذرد، بلکه باید بر پایه تشویق، تسهیل و اطلاع‌رسانی بنا شود.
استفاده از دهیاری‌ها برای شناسایی خانه‌مسافرهای مستعد اخذ مجوز، ارائه بسته‌های تشویقی شامل معافیت‌های موقت مالیاتی و آموزش رایگان، راه‌اندازی سامانه هوشمند رزرو با اعتبارسنجی، الزام نصب QR کد مجوز در درب خانه‌مسافرها و توسعه همکاری مشترک بین میراث فرهنگی، شوراها و پلیس گردشگری، می‌تواند فرآیند قانونی‌سازی اقامتگاه‌ها را سرعت دهد و تجربه گردشگری ایمن، مسئولانه و باکیفیت را برای مسافران تابستانی گیلان تضمین کند.
