اعتکاف در لغت، اقبال و روی آوردن به چیزی همراه با تعظیم و بزرگداشت آ است و در اصطلاح عبارت است از اقامت سه روز یا بیشتر در مسجد به‌قصد عبادت یا قربت با شرایط خاص.
به گزارش گروه وبلاگستان صبح رانکوه، یکی از سنت‌های حسنه و مستحبات اسلامی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی احیا شد، اعتکاف است که از ۱۳ رجب به مدت سه روز برگزار می‌شود. اعتکاف عهد مودت و میثاق مجدد با پروردگار است، اعتکاف بستر مناسب اندیشه، تفکر و خردورزی و تلاشی است برای این‌که انسان‌های فرورفته در غرقاب روزمرگی‌ها از فضای پرالتهاب روزانه به‌سوی «خویش» و «خدای خویش» بازگردند، درواقع اعتکاف محو خودخواهی در امواج بلند خدا گرایی است.
این عبادت که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی حالت فراگیر و عمومی نداشت، طی چند سال اخیر در میان جمع کثیری از صالحان و نیکان، از اقشار مختلف اجتماعی، به‌ویژه دانشجویان و طلاب، متداول شده است و مساجد بسیاری از شهرهای ایران و جهان اسلام، پذیرای میهمانان خدا در ایام البیض ماه پربرکت رجب است.
انسان این اشرف موجودات، در پس دستیابی به کمال به دنبال انتخاب است و اعتکاف انتخابی نیکوست، انتخاب هم‌نشینی با قدسیان و فرشته‌خویان. معتکف با پیوندی محکم و ناگسستنی با مبدأ هستی، در پی قرابت با محبوب، با چشیدن طعم شیرین وصل، چشمه‌سار جان را از زلال حضور لبریز می‌سازد.
اعتکاف سنت اسلام است، سنت اسلام ناب محمدی عاشقان واله و شیدا در سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه رجب پرده‌نشین وادی سلامت گشته و در کوثر بخشایش جان و تن شسته و صورت و سیرت از پلیدی و رذیلت می‌زدایند.
مؤمنان در این ایام، مرغ جان را در حریم امن دوست به پرواز آورده و با دلی لبریز از ذکر و دعا به ضیافت رب الارباب باریافته و سر بر آن آستان بی‌نیاز می‌سایند تا یار که را خواهد و توفیق که را باشد.
اعتکاف پرورش جسم و جان است، انسان آمیزه‌ای است از این دو و نیازمند پرورش در ابعاد وجودی خود، انسان به دنبال سعادت و کمال است، روح انسان نیازمند نیایش است، مناجاتی شیرین و زیبا، هم‌کلامی موجودی ضعیف با منشأ قدرت‌ها از آغاز خلقت تا صحنه رستاخیز، راز و نیاز زیباترین هنر آدمی است.
اعتکاف، آمیزه‌ای از چند عبادت بافضیلت است. روزه که خود عبادتی ارزشمند است از شروط اعتکاف محسوب می‌شود. حضور در مسجد و خواندن نماز هم شرط آن است. عاکف سه روز در مسجد جامع مقیم می‌شود و جز برای ضروریات، کوی دوست را ترک نمی‌گوید. خود را از حرام بازمی‌دارد تا با تمرین بندگی، جهاد با نفس را بیازماید. اعتکاف عهد مودت و میثاق مجدد با پروردگار است.
اشتغال انسان به کار و زندگی و مسئولیت‌های اجتماعی، گاهی موجب غفلت می‌شود و توجه به کار، گاه انسان را از توجه به هدف بازمی‌دارد و سبب می‌شود وظیفه بزرگ یاد خدا و توجه به خودسازی و مبدأ و منتهای هستی فراموش شود، در این میان اعتکاف، آب حیات‌بخش در کویر غفلت‌هاست.
غفلت از «خود» و «خدای خود» بستر مرگ ارزش‌های انسانی و نقطه سقوط از پایگاه بلند خردورزی و عشق عرفانی و عامل پیوستن به زندگی پست و حیوانی است.
در دوره کوتاه و سه‌روزه اعتکاف، افراد برای ساختن خود به یک اردوی معنوی و جسمانی می‌روند و در آن شرایط خود را می‌سازند.
اسلام دینی اجتماعی است، ازاین‌رو وقتی انسان در عرصه جامعه موفق می‌شود که در خودسازی و مبارزه با هوای نفس خود موفق شده باشد.
پس از انقلاب اسلامی و در سال‌های اخیر خیل مشتاق از نسل جوان و اقشار مختلف مردم به مساجد رفته و برای مراسم پرفیض اعتکاف خود را آماده می‌کنند، بنابراین باید اعتکاف را با شرایط خاص خود انجام داد تا به ارائه برنامه‌هایی که مملو از معرفت و آگاهی است به‌گونه‌ای که بعدها فرد دچار تحول و تغییر شود، پرداخت.
در این ایام فرد بیشتر وقت خود را به قرائت قرآن، دعا و اذکار می‌گذراند و یک فضای معنوی و روحانی با دوری از زندگی روزمره ایجاد می‌کند. وی با اشاره به این‌که خلوت باخدا، عاملی برای اصلاح و سازندگی انسان است، تصریح کرد: در اعتکاف انسان به نقاط قوت و ضعف خود پی می‌برد و با تقویت نقاط قوت از ضعف‌های خود می‌کاهد و شخص علاوه بر اصلاحات و دستاوردهای نفس به همنوع خود نیز توجه می‌کند و این نشان می‌دهد که اعتکاف موفقیت‌آمیز بوده است.
مدتی است که اعتکاف مقداری رونق یافته، بزرگان و مراجع و مسئولان گاه به اعتکاف توصیه می‌کنند و در برخی موارد خود بانیان و زمینه‌سازان اعتکاف‌اند، ولی خود آنان شخصاً در اعتکاف حضور نمی‌یابند، گویا اعتکاف فقط مربوط به شاگردان، رعیت و زیردستان است و حال‌آنکه بیش از همه حضور مراجع و بزرگان و مسئولان و مدیران در اعتکاف ضروری می‌نماید؛ چراکه هم فرصتی است برای رسیدگی به پرونده گذشته و تجدیدقوایی است برای حالت معنوی آنان، و هم زمینه‌ساز و مشوّق بیشتر دیگران برای حضور در این محفل نورانی و سراسر حضور. لذا لازم است در هر منطقه، بزرگان آن قوم جهت اعتکاف در مساجد حضور یابند.
حضرت صادق ـ علیه‌السلام ـ به عبدالملک فرمود: «یا فَضْلُ لایَاْتِی الْمَسْجِدَ مِنْ کُلِّ قَبیلَهٍ اِلاّ وافِدُها وَمِنْ کُلِّ أهْلِ بَیْتٍ اِلاّ نجیب‌ها؛ ای فضل! در مسجد از هر قبیله و طائفه ای [در گام اول] جز سرپرست و بزرگ آن و از هر خانواده‌ای جز فردی که نجیب آن خانواده است حضور پیدا نمی‌کند.»
فرمایشات مقام معظم رهبری مبین این مهم است که اعتکاف نیاز امروز جامعه و از خلأهای جدی دوران گذشته بوده، پس به آن توجه ویژه داشته باشیم و آن را پاس بداریم. معظم له در تشویق جوانان به امر انسان‌ساز اعتکاف و تقدیر از آنان در دیدار با مردم در سال ۱۳۸۵ این‌گونه می‌فرمایند: «هیچ‌وقت در این کشور در طول سال‌های گذشته، از دوران جوانی و نوجوانی ما به یاد نداریم که در ماه رمضان، در مساجد کشور یا در مسجد گوهرشاد مشهد، مردم بیایند اعتکاف بکنند. در ایام‌البیض سه روزِ متعارف ماه رجب یا ماه شعب، ما تعداد معدودی در قم دیده بودیم که اعتکاف می‌کردند؛ آن‌هم غالباً طلبه‌ها. در غیر آن معمول نبود. امروز در ایام اعتکاف، دانشگاه‌ها و مساجد و سرتاسر کشور و مساجد جامع، مملو از معتکفین است؛ علاوهٔ بر آن، در دههٔ آخر ماه رمضان، جمعیت عظیمی مشغول اعتکاف بودند. چه کسانی؟ پیرمردها؟ پیرزن‌ها؟ نه، همین جوان‌ها، جوان‌ترین‌ها. این دیگر در دنیا نظیر ندارد. این نسل جوان امروز ماست. امروز گرایش به دین و ارزش‌های انقلابی، وجه غالب جامعه است.»/صبح توس
