شهرت و آوازه آثار تاریخی منسوب به املش فراتر از مرز های سرزمین ایران را فتح، و در موزه ها و مجموعه های شاخص و معروف دنیا عنوانی برای خود کسب کرده است.
پایگاه خبری تحلیلی صبح رانکوه–دکتر صادق محبوبی: این آثار عموماً از حفاری های جاهلانه در سراسر حوزه کوهستانی شرق گیلان بدست آمده و تحت نام حوزه تمدنی و فرهنگی املش به دنیا معرفی شده اند و خود شهر املش فقط نان آثار را در برداشته و چیزی از آنها ندارد .اما این شهر گرانبهاتر از آثار منقول همه موزه ها را در خود دارد که در شمال کشور کمتر شهری از آن برخوردار است و این اثر ارزشمند بافت تاریخی و شاخص شهر است.این بافت دارای چندین بنای با ارزش می باشد که هر کدام به عنوان یک گنجینه هنری و تاریخی محسوب می شوند ؛اما در پیش چشمان ما هر روز از نامهربانی ها و سوء مدیریت ها رو به زوال رفته و صدای تخریب و انهدام آن ها به گوش می رشد.
افتادن و شکستن هر سفالی از بام یک اثر تاریخی به مثابه سرقت یک اثر شاخص هنری از گورستان های حوزه تمدنی و فرهنگی املش و انتقال آن به موزه ها و مجموعه های دنیا است. با این حال مسئولین شهر هر روز با صدور مجوز های غیر اصولی و عدم حمایت های لازم در جهت حفظ موجودیت این بناها، تیشه ای به دیوار بناها جهت تخریب می کوبند و مسئولین سیاسی در تلاش هستند تا مکانی را به عنوان موزه برای نمایش آثار هنری و تاریخی در شهر املش اختصاص دهند.
آثار منسوب به املش در هر کجای دنیا که باشند با نام املش معرفی شده و می شوند؛ بهتر از گذشته حفظ و حراست می گردند و قطعا به عنوان نماد بزرگی هر روز برای املش در سطح بین المللی تبلیغ می نمایند.زیرا این آثار معرف فرهنگ ، تمدن و هنر این خطه اند. هر چند که دور از دسترس و دید ما املشی ها هستند اما همیشه به نام ما ؛ برای ما و افتخار ما هستند.
گرانبهاتر از آن ها بناها و هویت شهری ما است که بی توجه و بدون دغدغه هر روز از روز قبل فرسوده تر و به مرگ نزدیک می شوند اگر این بنا ها زبان گویایی داشتند قطعاً می گفتند آثاری که در خارج از کشور و سرزمین های دور با شاخصه و شناسنامه معرف شهر املش هستند ما نیز بناهایی هستیم که در زادگاه خود مورد بی مهری واقع شده ایم.
حال سخن از احداث موزه ای برای شهر است که فرهنگ ، تمون و تاریخ شهر را به نمایش عموم بگذارد. اما برای چه آثار املش را جمع آوری و حفظ کنیم ؟چرا آثار و بناهایی که به مثابه موزه ای بزرگ در کنار یکدیگر قرار دارند را حفظ نمی کنیم؟ اگر هدف از ایجاد موزه معرفی باشد باید گفت که در سطح دنیا آثار باستانی ما بهتر از این ها معرف هستند و اگر هدف جذب توریست و گردشگر باشد باید این چنین بیان نمود که بناها و بافت تاریخی پتانسیل بالاتری با چند هکتار نسبت به یک فضای بسته 100 تا 200 متری برای جذب توریست ،سرمایه گذار و… دارا هستند .حال باید پرسید هزینه برای اثری که به نام املش در خارج از املش وجود دارد در اولویت است یا اثری که در املش هست و نیاز به مرمت و نگهداری دارد؟
باید از کسانی که به دنبال خرید بنای تاریخی یا غیر تاریخی برای احداث موزه در این شهر هستند این سوال را پرسید آیا با ایجاد موزه مردم شناسی ،باستان شناسی و … می توانید هویت شهر و بافت تاریخی خود را عودت دهید؟ وجود موزه در یک بنایی که فاقد اصول طراحی از نظر ساخت موزه در دنیا است صرفه اقتصادی دارد؟با وجود اینکه سال ها در کشورهای پیشرفته دنیا تفکر و دیدگاه کاربری موزه به بناهای تاریخی منسوخ شده چرا باید در شهری که هر بنای آن خود یک موزه است دوباره موزه ای احداث گردد؟اگر این هزینه ها صرف انجام پژوهش ها و پروژه هایی در راستای حفظ و احیاء بافت شود؛ بهتر نیست؟
خانه تقی خان – عبدالعلی خان- احمد علی خان – خانه حبیب اله خان – حمام تقی خان- خانه مهدی خان- خانه گوهر تاج خانم… و ابنیه های قدیمی دیگر در خطر استهلاک قرار گرفته است. خانه احمد علی خان و عبدالعلی خان را بچه هایش حفظ کرده اند .خانه مهدی خان را آقای جان نثار مرمت کرده است .خانم نعمتی می گفت: هر وقتی می آیند دو تا عکس می گیرند و می روند ولی مرمت نمی کنند … خانه ها سفال برگردان شده است،سنگینی بار سقف دارند و بام خانه ها مشکل پیدا کرده است……
گرفتن زمینی یا خانه ای برای تهیه موزه مهم تر است یا مرمت این خانه های موزه ای ؟؟ بیاییم با با مالک این خانه ها ارتباط خوب برقرار کنیم و تمام پس کوچه ها را حفظ کنیم تا اینکه خانه ها خود موزه باشند … خود اداره میراث استان چه می کند؟؟ساز و کار موزه داری و مهندسی آن دشوار است…آقایان بیائید آن بودجه را صرف همین ابنیههای املش کنید تا خود چندین موزه را در این شهر باستانی داشته باشیم…..
منبع: فصلنامه آوای املش
.
