در میان روز مرگی های امروز جامعه ، کمتر کسی را می توان پیدا کرد که رصد اخبار و رویدادها و حتا وقت و سرگرمی اش را از وسایلی همانند تلفن همراه با آن همه برنامه های به روز و رو به فزونش سپری نکند . و در این میان از نوجوانان کمتر از 10 سال تا افراد جوان و مسن جامعه همه با داشتن این وسایل ارتباط جمعی روزشان را به شب و شب را به…
صبح رانکوه: در میان روز مرگی های امروز جامعه ، کمتر کسی را می توان پیدا کرد که رصد اخبار و رویدادها و حتا وقت و سرگرمی اش را از وسایلی همانند تلفن همراه با آن همه برنامه های به روز و رو به فزونش سپری نکند . و در این میان از نوجوانان کمتر از 10 سال تا افراد جوان و مسن جامعه همه با داشتن این وسایل ارتباط جمعی روزشان را به شب و شب را به صبح می رسانند جدای از مخاطرات جسمی که آمار مبتلایان به انواع بیماری ها که شایعه ترین آن سردردهای مزمن و مشکلات بینایی تا امراض عصبی است ، امروزه با رواج بازی های نامناسب آسیب های روانی و تربیتی زیادی نسل جوان و نوجوان را تهدید کرده و اعتیاد آنها به این بازی ها سبب آسیب های جسمانی، افت تحصیلی و تاثیر منفی در روابط خانوادگی می شود. امروزه استفاده از موبایل و فضای مجازی یکی از مسایلی است که به شدت همه اقشار جامعه به خصوص جوانان را درگیر کرده است و علی رغم فرصت هایی که این امکانات نوین دارند ، دارای مضراتی نیز هستندمی باشد و در این مقوله گذرا از آن رد می شوم آنچه مورد بحث است ، چگونگی بهره مندی و انتقال مطالبی است که در قالب پیام یا خبر یا جوک و گاهی تصاویر خوب و بد که ره آورد تکنولوژی جدید و امروزی به نام تلفن همراه است که گاهی احساس می شود فراتر از اخلاق خوب و سازنده ، جامعه را به سمتی می برد که بنیان خانواده را دچار مشکل می سازد یعنی همان دغدغه ی دلواپسان در خصوص ماهواره که متاسفانه بیشتر بخاطر خالی نبودن عریضه و با هدف تخریب بعضی دستگاههای فرهنگی ، با صرف هزینه های مالی و انسانی و به فراخور مناسبات و رویدادهای جامعه ، بر طبل بدی آن کوبیده می شود و ای کاش در بحث فضاهای مجازی یا بلای خانمانسوز اعتیاد هم این حساسیت وجود داشت . رصد اخبار و رویدادها کمتر از دقیقه دست به دست می شود و در محافل نقل می شود . حرمت افراد براحتی خدشه دار می گردد و این بی حرمتی هم به بزرگان مملکتی و هم به افراد عادی جامعه گاهی بسرعت باد انجام می شود و همانند روغن ریخته ، جمع کردن آن سخت است و هر چند پلیس فتا و برخی نهادهای نظارتی هم تا حدودی در برخورد با عاملین اینگونه مسائل موفق بوده اند اما باز هم جوابگو نیست و این در جامعه ای که ادعای فرهنگی بودن و برتری داشتن را دارد ، نازیباست . اینکه تصور کنیم عدم رعایت اخلاق در فضای مجازی تنها از سوی افراد سودجو و غیر اخلاقی صورت می پذیرد ، شاید چندان صحیح نباشد، زیرا مفاهیم اخلاق در فضای سایبر کمی غریب و در دیدگاههای مختلف نیازمند تعاریف واحد و روشنی است. مثلاً بحث کپی رایت و رعایت حقوق پدید آورندگان در فضای سایبر از مباحث مناقشه برانگیزی است که از دیدگاه برخی رعایت نکردن آن خلاف اخلاق تلقی می شود و نوعی جرم و تضییع حق دیگران محسوب می شود و از نگاه اسلام موجب ضمان می گردد و از نگاه برخی حق التالیف در فضای سایبر و حتی در حوزه نرم افزارهای آفلاین ، مالکیت محسوب نشده و استنساخ و کپی برداری جایز شمرده شده است. همچنین هک کردن و نفوذ در سایتهای دیگران ممکن است برای برخی که حتی متخلق به اخلاق باشند، در حد یک تفنن و سرگرمی و یک شیطنت مباح ، قابل توجیه باشد. انتشار مطالب بیهوده و هرزنامه ها و دستکاری اطلاعات دیگران، سرکشی به رایانه های اشخاص و سازمانها و حتی پراکنده کردن ویروسهای غیر مخرب ممکن است برای برخی در فضای مجازی خلاف اخلاق تلقی نشود. در حالی که از نظر اخلاق فناوری همه این موارد می تواند به خسارتهای جبران ناپذیری ختم شود و موجب گرفتاریهای بسیاری برای افراد و سازمانها شود. سرعت انتشار و تکثیر اخبار و اطلاعات و دسترسی جهانی به مطالب منتشر شده در فضای مجازی و حجم بسیار تخریب داده ها و اطلاعات در جامعه مجازی در صورت انتشار ویروسها، دستکاری اطلاعات و کپی برداری از آثار گاهی قابل اندازه گیری و محاسبه نیست. اما انجام برخی کارها در فضای مجازی واضح است که همان آسیبهای جامعه واقعی را در پی خواهد داشت که هیچ عقل سلیمی آن را نمی پسندد . انتشار تصاویر و مطالب غیر واقعی ، نمی تواند از یک انسان با اخلاق سربزند. امروزه امکان شبیه سازی سجایای اخلاقی که کاربر به اختیار خود آن را برگزیند و بر اساس تعهد اجتماعی و اعتقادات شخصی خود با امضای پروتکلی اخلاقی در جامعه مجازی ، افسانه وار روئین تن شده و مصون از آلوده شدن و آلوده کردن در دنیای مجازی وارد شود و سیستم به مدد فناوری بر رفتار وی نظارت کند، دور از انتظار نیست. همچنان که فضای مجازی در ترکیبی پیچیده از فناوری در حوزه سخت افزار و نرم افزار خلق شده و میلیونها انسان عمدتا نخبه و از اقشار تحصیل کرده و فرهیخته و از فرهنگها و ملتهای متفاوت در تشکیل چنین فضایی در طی بیش از دو دهه دست به دست هم داده اند و چنین فرایند پیچیده ای را به وجود آورده اند و پیوسته این جامعه افسانه و رؤیایی روزآمد شده و حلقه های جدیدی از روابط اجتماعی را ایجاد کرده و می کند که تا روز قبل از آن برای انسان تخیلی بیش نبود، طبیعی است که برقراری امنیت و ایجاد قوانین و مقررات برای رعایت موازین اخلاقی و انسانی در آن به سادگی و تنها به مدد فناوری ممکن نخواهد بود. بلکه تأمین امنیت چنین فضایی نیازمند آگاهی های کاربران و احساس نیاز شهروندان جوامع مجازی به امنیت و آسایش و رویکردی اخلاق مدارانه به ارتباطات در جامعه مجازی است که تا بشر امروز به این مرحله از بلوغ فکری و نیاز روحی و فطری دست پیدا نکند، تصور امنیتی همه جانبه در این فضا تخیل نوعی مدینه فاضله و نگاهی آرمانگرایانه است.دولتها در زمینه های متعدد با فضای مجازی در ارتباط و مواجهه قرار می گیرند، از جمله آزادی های مدنی و اجتماعی، عملیات اداری و خدماتی، بانکداری و تجارت، آموزش و پرورش، بهداشت و خدمات درمانی و امنیت و پیشگیری و پیگیری جرائم و غیره که راه تعامل با این محیط تنها با حضور، نظارت و کنترل این فضا به صورتی هدفمند و ارتقاء بخش ممکن به نظر می رسد. امروزه دولتهای استقلال طلب در چنین فضایی با جنگ نرم و تهاجمات مجازی روبه رو هستند که حضور نداشتن به موقع، سریع و حساب شده ضربه های جبران ناپذیری را متحمل می شوند. مسلما بی توجهی یا کم توجهی به جامعه مجازی از سوی نهادهای مسئول می تواند مسیر اراده جامعه را عوض کرده و در تعارضات فرهنگی و تقابلات عقیدتی ، با صدمات جدی روبه رو شوند . گاهی برخی فضاهای مجازی مکانی است که در آن هویت ها نامشخص بوده و به هیچ عنوان امنیت وجود ندارد، با حداقل زمان و هزینه می توان به حداکثر اطلاعات مورد نظر دسترسی پیدا کرد و با هر مکانی در دنیا ارتباط برقرار کرد. لذا می طلبد جدای از همه ی بحث ها ، همه خود را ملزم به سلامت نگه داشتن این نعمت بدانیم./ اتحاد جنوب
سید مرتضی کراماتی
