در سالهای اخیر خبرهایی را می شنویم(خبر طلاقها ، خودکشی ها و دگرکوشی ها، کلاهبرداری ها ، اختلاس ها ،نواختن سیلی در گوش سرباز، استاندار،اظهار نظر در باره مسائلی که تخصص آن را نداریم، تخریب دیوار دانشگاه آزاد توسط نماینده و…..) که گاها در نظر عموم مردم قضاوتهای متفاوتی در باره آن می شود یکی جنبه جانبداری می گیرد و تشویق می کند و گاها با همذات پنداری خود با سوژه خودش هم دوست دارد به چنین عمل مشابه ای اگر شرایطی فراهم شود اقدام نماید و یا عده با نگاه منفی و قبیح شمردن آن عمل متاثر می شوند و گاها تا جایی افراطی تر پیش می روند که در صورت محقق شدن شرایط دست به اقدام های تلافی جویانه بزنند که اصلا درباره خوب یا بد بودن هر دو نگاه بالا در اینجا پرداخته نمی شود. بلکه در اینجا دغدغه ای وجود دارد و اما از جنس دیگر .
در اینجا با نگاه علمی و تخصصی به دنبال پاسخ به این سئوال هستیم که علت اینگونه رفتارها چیست؟
به نظر بنده بعنوان یک کارشناس اجتماعی باید به دنبال سبب شناسی و ریشه یابی این مسائل باشیم و به دنبال این که چرا اینگونه رفتارها در جامعه ما که مدعی صاحب فرهنگ غنی و پیشینه تاریخی و با روحیه دینی زندگی می کنیم چنین مسائلی رخ می دهد که گاها منجر به بهره برداری هایی می شود که زیبنده کشور و تمدن‌ما نیست و به قول عامیانه برایمان افت دارد.
اگر بخواهیم با تئوری و نظریات علمی به دنبال تبیین این شرایط باشیم باید از نظریات جامعه شناسانی که
از مفهوم آنومی یا نا بسامانی اجتماعی بهره گرفته اند، استفاده کنیم.چون این مفهوم از سوی جامعه شناسان غربی برای تبیین وضعیت جامعه اروپایی در میانه قرن نوزدهم و نیز دوران بحران های بزرگ اقتصادی و اجتماعی اوایل قرن بیستم استفاده کرده اند و حتی بسیاری بر این عقیده اند که شرایط اجتماعی امروز کشورهای در حال توسعه نیز که در مرحله گذر از یک جامعه سنتی به مدرن هستند یقینا درگیر چنین بحران های اقتصادی واجتماعی می باشند که با این مفهوم قابل تبیین است و براساس این دیدگاه می توان گفت که شرابط آنومیک جامعه که درآن هنجارهای تعمیم یافته و مورد پذیرش جامعه تضعیف یا ناکار آمد شده باشندباعث سست شدن همبستگی اجتماعی و پیوندهای اجتماعی می شود و این شرایط بحران اجتماعی و از هم پاشیدگی اجتماعی پیش می اید و این از.پیامد های شرایط انومیک در یک جامعه است
در چنین شرایطی افراد بجای پایبندی به تعهدات متقابل از هیچ قاعده وقانونی تبعیت نمی کنند و باعث بروز ناهنجاری اجتماعی و کشمکش در بین افراد جامعه می گردد که ما می بینیم به صورت مصداقی پایبندی به تعهدات نظام خانوادگی کمرنگ و شاهد افزایش روزافزون طلاق هستیم.افراد به جای پایبندی به قوانین و مقررات به دنبال دور زدن ( به قول مرتون نوعی ناهنجاری به نام نوآوری ) برای رسیدن به اهداف خود هستند و یا با انزوای اجتماعی در یک گوشه ای معتاد و ولگرد و جانی هستند و ……
بطوری کلی براساس نظریات جامعه شناسانی چون امیل دورکیم و مرتن اینگونه رفتارهای فوق الاشاره را می توان زائیده آنومی یا نابسامانی اجتماعی دانست چون از نظر آنان در شرایط انومیک یا نا بسامانی اجتماعی بحران های اجتماعی بر اثر سست شدن و یا ناکار آمدی هنجارهای مشترک بوجود می آید وضعف پیوند های اجتماعی در جامعه خطراتی چون از هم پاشیدگی و بریده شدن فرد از جامعه را در بر دارد که موجب گسست اجتماعی ، طرد شدن و انزوای اجتماعی، یاس و نا امیدی و….که در نهایت در رفتارهای فراگیر خشونت آمیز و انحرافی چون قتل ، خودکشی ، اعتیاد ، غارت و چپاول ، رفتارهای غیرقانونی و …. نمود پیدا می کند و هر روز ما شاهد اخباری از این دست هستیم
اما این که چه عواملی موجب سست شدن ویا ناکارآمدی هنجار های جامعه می شود آن هم از دیدگاههای متفاوت قابل بررسی است که در فرصتی دیگر انشاالله پرراخته خواهد شد
نویسنده دکتر باقر رجبی ویسرودی